Overleden in 2007: Evel Knievel

“Als je nooit pijn hebt gekend, is het slecht met je gesteld”

Evel Knievel liet zijn grafsteen al 33 jaar geleden maken. De wereldberoemde durfal vond spektakel belangrijker dan veiligheid en wou voorbereid zijn wanneer er iets fout liep. Het is een mirakel dat hij nooit tijdens één van zijn stunts om het leven kwam, maar uiteindelijk op 69-jarige leeftijd door een longziekte geveld werd.

Evel Knievel stond tientallen keren in het Guinness Book of World Records. Niet verwonderlijk voor een man die op zijn motor door vuurzeeën reed, boven slangen en leeuwen vloog en over veertien autobussen sprong. Vandaag heeft de Amerikaan nog één vermelding in het boek met wereldrecords. Nooit heeft iemand meer botten gebroken dan Knievel. Maar liefst 430 fracturen liep hij tijdens zijn carrière op. Tientallen keren ging hij onder het mes en probeerden chirurgen hem met pinnen en platen opnieuw in paraatheid te brengen. De vele bloedtransfusies die daarmee gepaard gingen, leverden hem uiteindelijk hepatitis C op. Hij onderging in 1999 een levensreddende levertransplantatie, maar werd even later gediagnosticeerd met suikerziekte en een ongeneesbare longaandoening. Die kon hij dit jaar niet meer de baas.

Evil Knievel
Butte, een klein onderontwikkeld stadje in de staat Montana was de heimat van Robert Craig Knievel. Zijn ouders gingen uiteen toen hij nog klein was en dus werd hij samen met zijn broer door de grootouders opgevoed. Toen hij acht jaar was, ging hij met opa naar een show met autostunts kijken. Knievel was daar zo van onder de indruk dat het zijn hele verdere leven bepaald heeft. Niet veel later sprong hij voor wat geld van vriendjes over vuurtjes.
Op school wilde het niet echt lukken en op zijn zestiende, begon Knievel te werken in de kopermijnen. Hij bediende er eerst een soort boor maar werd letterlijk omhoog gepromoveerd en moest met een zware graafmachine rijden. Toen hij met dat gevaarte een wheelie maakte, belandde hij tegen een grote elektriciteitsleiding. Daardoor zat de hele stad een halve dag zonder stroom en Knievel zonder werk.
Over wat er daarna gebeurde doen veel wilde verhalen de ronde. Knievel zou tal van hold-ups gepleegd hebben. Hij zou verzekeringen aan mentaal gestoorden verkocht hebben. Hij zou zich met behulp van dynamiet toegang verschaft hebben tot de kluis van het gerechtsgebouw Hij zou het Tjechoslowaakse Olympische hockeyteam naar Butte gehaald hebben en er daarna met hun geld vandoor gegaan zijn. Wat er ook van zijn, Knievel kwam in die tijd veel in contact met de arm der wet. Zijn regelmatige aanwezigheid in de gevangenis leverde hem de bijnaam Evil Knievel op.

100 ratelslangen
In 1959 trouwde hij met zijn jeugdliefde Linda Bork. Een jaar later kreeg het koppel een eerste zoon, Kelly. Knievel besefte dat hij op een legale manier geld moest gaan verdienen en startte een jachtbureau. Met de kennis die hij van zijn grootvader had meegekregen, bracht hij minder ervaren jagers tot bij groot wild. De zaken gingen goed tot enkele boswachters opmerkten dat Knievel zijn gasten steevast meenam naar een beschermd wildreservaat. Knievel moest zijn zaak onmiddellijk sluiten.
Ondertussen had hij zich op het motorcrossen toegelegd. Daar verdiende hij niet genoeg geld mee om zijn familie te onderhouden. Uiteindelijk opende hij een motorwinkel voor Honda. Iedereen die hem bij het armworstelen kon aftroeven kreeg er 80 euro korting. Ondanks veel van dit soort acties ging de winkel over de kop. Knievel werd verkoper in een andere motorwinkel, maar verdiende daar erg weinig mee. Daarom besloot hij ter promotie van die motorwinkel zijn eerste stunt uit te voeren.
Voor die stunt deed hij alles zelf. Hij verkocht de tickets, stelde de ramps op, plakte affiches, huurde de zaal en presenteerde de show. Hij zou over twee bergleeuwen en een kist met 100 levende ratelslangen springen. Dat over een afstand van iets meer dan zes meter. Knievel entertainde het publiek eerst met wat motorkunstjes. Daarna nam hij een lange aanloop en vloog met de motor net over de slangen. Aan de reacties van het publiek en het succes van zijn evenement merkte Knievel dat hij iets speciaals ontdekt had. Dat zijn achterwiel bijna in de bak met slangen was blijven steken mocht de pret niet drukken.

Daredevils
Om publiek te blijven trekken, richtte Knievel een bende van motorrijders op. Omdat hij besefte dat ze ook stuntcoördinatoren en veiligheidsmensen zouden nodig hebben, ging hij op zoek naar een sponsor. Een verdeler van motoren wilde hem sponsoren op voorwaarde dat hij de naam van zijn motorbende veranderde van Bobby naar Evil Knievel and His Motorcycle Daredevils. Knievel stemde toe maar bracht een kleine wijziging aan om niet als Hell’s Angel versleten te worden, Evel Knievel was geboren. De eerste twee uur durende show was een overweldigend succes. Knievel reed er door een indrukwekkende vuurzee en liet zich op zijn motor door twee racewagens voorttrekken tot een snelheid van 300 km/h. Voor de tweede show had de stuntman iets nieuws voorzien. Één van zijn collega’s zou in volle vaart op hem komen afgereden. Hij zou dan met zijn benen omhoog over de motorrijder springen. De stunt liep pijnlijk mis. De motorrijder raakte Knievel in het kruis en katapulteerde hem een paar meter verder. Een maand in het ziekenhuis zette hem aan het denken. Voortaan zou hij solo aan het werk gaan. Het eerste wat hij deed nadat men hem uit het ziekenhuis ontsloeg, was terugkeren naar de plaats waar zijn laatste stunt gefaald was. Hij deed er de stunt netjes over. Het zou tekenend zijn voor zijn verdere carrière. Knievel was gedreven door eer en roem. Hij wilde niet langer alleen zijn gezin onderhouden. Hij wilde een legende worden. Bang was hij niet: “Als je nooit pijn hebt gekend, is het slecht met je gesteld,” was zijn credo.

43 meter lange crash
Hij besloot met de motor over wagens te springen. Eerst twee, dan drie, en zo steeds meer en meer. Hij trok rond en telkens hij op dezelfde plek kwam, sprong hij over een extra auto. Zijn eerste limiet kwam hij tegen toen hij over twaalf wagens en een bestelwagen wou springen. Hij bleef met een wiel haperen achter de bestelwagen en kwam met verschillende breuken in het ziekenhuis terecht. De crash zorgde voor heel wat media-aandacht en voor nog meer publiek.
Op oudejaarsavond 1967 leerde heel Amerika Knievel kennen. Die dag zou hij met zijn motor over de fonteinen van het beroemde hotel en casino Ceasar’s Palace in Las Vegas springen. Hij zou daarvoor het fictieve Evel Knievel Enterprises hebben opgericht en drie valse advocaten naar de eigenaar van het hotel hebben laten bellen. De waaghals kreeg toestemming en belde elk televisiestation af om beelden te komen schieten. Omdat niemand wou, huurde hij zelf een cameraman in.
Knievel maakte zich klaar in het hotel. Hij sloeg een glas whisky achterover en stapte vergezeld door twee showgirls naar de moto. Na een opwarmingsronde nam hij een serieuze aanloop. Bij het vertrek van de 43 meter verre sprong, schakelde de motor vanzelf terug. Daardoor had Knievel niet genoeg snelheid en kwam hij neer op de noodramp die achter het fontein stond opgesteld. Daar verloor hij de controle over het stuur en smakte tegen het asfalt. De motor vloog verder, knalde tegen een muur en schoot in brand. Knievel verbrijzelde zijn bekken en bovenbenen, brak zijn heup, polsen en enkels en geraakte in een coma. Toen hij daar 29 dagen later uit ontwaakte, was hij wereldberoemd en schatrijk. De beelden die zijn cameraman gemaakt had, werden voor veel geld verkocht en waren overal te zien. Zijn ziekenhuisbed werd door journalisten van krant, radio en televisie platgelopen. De komende jaren zou hij aan publiek geen gebrek hebben, plaaster daarentegen…
De dokters waren minder opgezet met de stunt en vertelden hem dat hij nooit meer zonder krukken zou kunnen lopen. Knievel liet het niet aan zijn hart komen. Amper vijf maanden na zijn ernstige crash, sprong hij over vijftien Mustangs. Ook dit keer mislukte de stunt en vloog hij in het ziekenhuis. Succesrijke periodes met veel spectaculaire en gewaagde stunts werden vaak onderbroken door een paar weken of maanden revalidatie. Die ging vaak gepaard met veel pijnstillers en alcohol.

Het merk Knievel
Het commerciële brein in Knievel zag dat er meer te verdienen viel dan toegangsticketjes. Hij sloot overeenkomsten met motormerken en rijfde daar heel wat geld mee binnen. Televisiezender ABC zond heel wat van zijn jumps uit. Midden jaren zeventig creëerde een speelgoedfabrikant zelfs de Knievel action figure. Die had een heel aantal accessoires, van cape over motor tot vrouwelijke compagnon. Het zou Knievel twee miljoen euro opleveren. De selfmade stuntman werd een held bij het jonge volkje, met talloze ongelukkige imitaties tot gevolg.
Bij een nieuwe recordsprong over 19 wagens, verkocht Knievel meer dan 100.000 tickets. Om de aandacht van de media vast te houden, besloot de mafkees over de Grand Canyon te springen. De overheid wou daar niet van weten en Knievel dacht aan andere stunts. Hij wou over de Mississippi springen of van één wolkenkrabber op een andere.

Sky Cycle
Het werd uiteindelijk een sprong over de Snake River Canyon. Een valei van 166 meter diep en 400 meter breed. Iedereen verklaarde hem gek maar hij antwoordde: “Een Romeinse generaal ten tijde van Caesar had hetzelfde motto als ik. Als het mogelijk is, is het al gedaan. Als het onmogelijk is, zal het gedaan worden.” Knievel kocht 300 hectare grond in de valei en kon dus springen op privéterrein. Hij vroeg een voormalig NASA ingenieur om een racket met een jetmotor te ontwerpen. Die kreeg de naam Sky Cycle.
Omdat ABC de dure televisierechten voor de sprong niet wou betalen. Ging Knievel met een kleinere firma in zee, die de sprong in de bioscopen zou brengen. Zij zorgden voor beelden en promotie. Één van de afspraken was ook dat er een boek over de hele voorbereiding zou geschreven worden.
De eerste twee tests met de prototypes van de Sky Cycle waren weinig hoopgevend. De eerste kwam in het midden van de rivier terecht en de andere schoot een jaar later zo ver weg dat niet alle onderdelen werden teruggevonden. Maar het publiek en vooral Knievel waren het wachten beu. Dus besloot de waaghals er toch voor te gaan.
Knievel werd met een helikopter tot aan de startramp gebracht. Twee mannen plaatsen hem in de Sky Cycle. Dan was het aftellen geblazen. Nauwelijks drie seconden nadat de raket vertrokken was, opende de landingsparachute zich al. Knievel haalde de overkant van de koof, maar werd door de wind teruggeblazen. Hij landde op twee meter van de rivier en overleefde de poging. Als hij twee meter verder geland was, was hij zeker verdronken. Er was in de Sky Cycle niets voorzien waarmee Knievel zich uit het voertuig kon redden. Kwatongen beweerden dat hij bang geworden was en de parachute met opzet geopend had.

Drank, drugs en pillen
Bij een poging om in het Wembley stadion voor de ogen van 90.000 toeschouwers over dertien bussen te springen, kwakt Knievel tegen de dertiende bus. Hij houdt er een hersenschudding en gebroken bekken aan over. “Mijn grootmoeder heeft me altijd geleerd de laatste bus te pakken,” grapte hij van op zijn brancard. Even later kondigde hij de toeschouwers zijn pensioen aan.
Nauwelijks vijf maand later maakte hij zijn herintrede. “Het is niet omdat je valt dat je leven gefaald is,” zei hij, “zolang je opnieuw recht staat ben je een held.” Even later sprong hij in Ohio over 14 bussen. Het werd de verste sprong die hij ooit maakte zonder blessure, 41 meter ver. Maar zijn succes was tanend. De film Viva Knievel die Warner Brothers maakte was een gigantische flop. Toen bij alweer een mislukte sprong een cameraman gewond raakte, keerden heel wat mensen zich van hem af.
Zijn laatste greintje populariteit speelde hij kwijt toen het lang verwachte boek Evel Knievel on Tour uitkwam. In dat boek werd van de stuntman een weinig rooskleurig portret geschilderd. Knievel werd geportretteerd als een immoreel man, die vrouw en kinderen misbruikte. Hij zou ook een drank-, drugs- en pillenverslaving hebben. Een paar weken na de publicatie trok Knievel met twee handlangers naar het kantoor van auteur Shelly Saltman. Ze namen de schrijver mee naar de parking. Knievel die twee gebroken armen had, bewerkte Saltman met een aluminium baseballbat. Die beschermde zich met zijn arm. Waardoor die compleet verbrijzeld werd. Die arm redde volgens de dokters zijn leven. De moeder van Saltman zag het nieuws op televisie en kreeg een hartaanval. Knievel vloog voor zes maanden in de cel. Hij moest ook een schadevergoeding betalen van 9 miljoen euro.

Superman
Toen hij uit de gevangenis werd ontslagen, was Knievel bankroet. Hij was de overheid nog meer dan twee miljoen euro belastingen schuldig. Zijn vrouw liet hem in de steek. Knievel werd nog een aantal keer opgepakt onder andere voor verboden wapenbezit en roekeloos rijden. Hij trok rond in een camper om de schuldeisers van zich weg te houden. Hij geraakte verbitterd: “Een held zijn in Amerika is het kortste beroep dat je kan uitoefenen. Het enige wat ik nu nog ben is littekenweefsel en stalen platen.”
Eind jaren 90 verwierf Knievel een cultstatus en verdiende hij nog wat geld met reclame. Moderne stuntrijders brachten hem hulde. De meeste van Knievels stunts werden fijntjes overgedaan, maar met veel verfijndere motoren. Ondertussen ging zijn gezondheid er snel op achteruit.
Voor velen was hij een voorbeeld van The American Dream. De working class boy, die criminaliteit links liet liggen en het echt maakte. Wanneer Billy Rundle, een goede vriend, op de hoogte gebracht werd van zijn overleden, reageerde hij verbaasd. “Ik wist dat hij er heel slecht aan toe was. Maar je verwacht het niet. Superman sterft niet, zie je.”